Yeni Yapılanma ‘Perestroyka’ Dönemi
- 2 Haz 2022
- 3 dakikada okunur
Bu yazımızda kısaca Sovyetlerin 1985 yılında başlattığı Yeniden Yapılanma ”Perestroyka” dönemini kısaca size anlatacağız. Sovyet Birliği Kominist Parti liderliğinde, Nisan 1985’ten Aralık 1991’e kadar düzenlenen «gelişmiş sosyalizm» anlayışı vardır. Ülkedeki ekonomik, politik, ideolojik ve sosyal yapının dönüşümü yoluyla sosyalist sistemin modernizasyonu için yapılanları kapsayan süreçtir.
Yeni Yapılanma Sürecinin Sebepleri
Dönemin ekonomik şartları bu sürecin başlatılmasında ana sebepler arasında yer alır. Batı ekonomisinin ve teknolojisinin arkasında kalmak Sovyet yönetici erkini çokca rahatsız etmiş bu süreçle bu sıkıntıları aşmayı planlamışlardır.
Nüfusun düşük yaşam standardı: gıda ve endüstriyel malların sürekli karşılanamaması, üstüne üstelik ürünlerin karaborsaya düşerek fahiş fiyatlarla, yaşam kalitesi düşük olan, halka sunulması.
Ekonominin durgunluğu nedeniyle yönetime yönelik yapılan suçlamaların siyasi kriz çıkartması ve Parti-Devlet aygıtının gölge ekonomi ve suç işadamları ile birleştirilmesi.
Kültür, Fikir ve Sanat alanında sansür ve süre gelen ideolojik bir tarafın sisteme oldukça baskı yapması
ABD ile olan silahlanma yarışının son noktaya gelmiş olması ve silahsızlanma konusunda atılan adımlar
Rus analizciler dönemi 3 veya 4 etapta değerlendirmektedir. Aradaki tek fark 1991 yılının Eylül ayı ile Aralık ayı için Post Yeni Yapılanma ”Postperestroyka” olarak adlandırması. Bazı analizcilerin 4. etap olarak nitelendirdiği süreci 91 yılının Eylül ayından başlatıp 91 yılının Aralık ayından bitirmiştir. Bilindiği üzere BDT’nin kurulması ve akabininde Almatı’da görüşmeler Sovyetlerin dağılmasını resmi hale getirmiştir. Toplayan, düzenleyen ve daha iyi seviyelere gelmek için başlatılan bu sürece 4. etabın bu şartları göz önüne alarak eklenmesi şahsım adına mantıklı gelmemiştir. Bu bağlamda biz süreci 3 etap olarak ele alacağız.
Etaplar;
etap ikinci uzun süren etaptır. Nisan 1985 yılında başlayan süreç 1987 yılının Ocak ayında bitirilmiştir. Bu etaba Hızlanma ”Uckorenie” adı verilmiştir. Bu etapta belirlenen sorunların hızlı çözülme metodları görüşülmüştür. Alkolizme savaş açılmıştır. Şirketlerin daha özgürce çalışması adına yapılan çalışmalar yine bu etaptadır. Hane gelir gider hesaplanması ve bunların arasındaki farkları kapatmak ve geliri artırmak yine bu etabın çalışma alanına girmiştir. Yine ilk etabın görevlerinden biri de karizması düşen sosyalizmin, karizma düzeltme çalışması ve tanıtımı olmuştur. Yolsuzluklar ile mücadele bu etabın en zor görevlerindendi. Batı ile olan ilişkilerin kademeli düzeltilmesi belki de en kritik görevleri arasında yer aldı.
etap 1987 yılının Ocak ayından başlayıp 88 yılının Haziran ayına kadar sürmüştür. Bu etabın adına Açıklık ”Glasnost” denmiştir. Edabın ana amacı şefaflıktı. Bu bağlamda ekonomi alanında özel girişimler ve girşimciliğin ciddi artırılmasıydı. Sosyalizmin demokratik dönüşümü bu edabın en önemli görevlerindendi. Bu dönemde televizyon, sanat alanında çeşitliklik getirildi. Aynı etapta klise ile ilişkiler geliştirildi. Dini dersler veren eğitim kurumların açılması desteklendi. Stalin zamanının gizli kalmış olaylarıda belgelerle yavaş yavaş yayılanmaya başlandı.
etap 1988 yılının Haziran ayından başlayıp 1991 Aralık ayına kadar sürmüştür. Yeni Yapılanma sürecinde en uzun süren etaptır. Piyasa ekonomisine geçiş bu etabın ürünüdür. Bu etaba Egemenliğin Geçit Töreni adı verilmiştir. Yeniden yapılandırmanın üçüncü aşamasının ayırt edici özelliği, başlatılan süreçler üzerindeki merkezi kontrol gücünün kaybıdır. BDT kurulması ve Sovyetlerin dağılması ile bu süreç bitmiştir
Sonuçları:
Yeniden Yapılanma’nın ana sonucu, her şeyden önce, Sovyetler Birliği yetkililerinin tamamen başarısız bir projesi olmasıdır. Sürecin başında belirtilen hedeflere ulaşılamamasıdır. Yeniden yapılanma döneminde SSCB, dış ve iç zorluklara doğru bir şekilde cevap veremediğini diğer bir sonuçtur. Nüfusun yaşam seviyesi hızla düşmüştür. Emtia açığı kritik bir zirveye ulaşmıştır. Yeniden yapılanma öforisi hayal kırıklığı, anti-komünizm ve Rus korkusuyla değişmiştir . Gorbaçov, Sovyetler Birliği yüksek Konseyi tarafından SSCB Başkanı olarak seçilmesine rağmen, ülkenin «kontrol kollarını» hızla kaybetmiştir. Dış politikada SSCB’nin benzeri görülmemiş tek taraflı taviz dönemi gelmiştir. 1991’e gelindiğinde, sosyo-ekonomik oluşum özel kapitalist bir karakter kazanır: özel mülkiyet yasal hale gelir. Döviz ve hisse senedi piyasaları ortaya çıktımıştır. Sovyetlerin yıkılmasına engel olamamıştır. Sonuçları açısından olumlu sayılabilecek bazı noktalar şöyledir; Totalerizmin çöküşü, çok partili süreçin başlaması, parlamentarizm ortaya çıkışı gibi faktörler ise bu sürecin olumlu sayılabilecek taraflarıdır.
Kaynaklar:
https://obrazovaka.ru/istoriya/perestroyka-v-sssr-kratko.html
https://bigenc.ru/domestic_history/text/2330846
https://studfile.net/preview/6264912/page:55/
https://studfile.net/preview/6264912/page:52/
https://studfile.net/preview/6264912/page:53/
Yorumlar