Yaptırımların Rusya Federasyonu’na Olası Sonuçları

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Pazartesi akşamı Ukrayna sınırları içinde ve ülkenin doğusunda yer alan Donetsk ve Luhansk’ın bağımsızlığını tanıdığını ilan etti. Hemen akabinde, Rusya Savunma Bakanlığı’na Donetsk ve Luhanks’ta Rus silahlı kuvvetleri tarafından “Barışı Koruma” talimatı verdi. Çıkarılan kararnameyle birlikte ”Barış Gücü” olarak iki bölgeye Rus askerler girecekti. 24 Şubat 2022 tarihinde, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, ”Ukrayna’nın yabancı askerlerden ve silahlarıdan, Nazizim’den arındırılması” amacıyla askeri operasyon başlattığını, duyurmuştu. Savaşın ilk günlerinde Amerika ve İngiltere yaptırımlar açıklarken Almanya, İtalya ve Fransa’nın tereddütleri mevcuttu. ”Askeri operasyon” sadece Donetsk ve Luhansk ile sınırlı kalmayıp, ülkenin bütününe yayıldığında Avrupa da yaptırımların dozunu artırdı.

Peki bu yaptırımlar ne anlama geliyor? Rus halkını ne bekliyor?

Bunları açıklamaya çalışırken bir ekonomist olmadığımı, araştırmalarım sonucu öğrendiğim bilgileri aktaracağımı söylemek isterim.

Şimdilik, halkın temel ihtiyaç ürünlerini temin etmekte zorluk çekmeye başladığını görmekteyiz. Çok yakında, halkın temel ihtiyacı olan ürünleri bulmak daha zorlaşacak. Yani, para var ürün yok. Olan ürünler ise fahiş fiyatlara satılacak. Yani, savaştan önce ortalama geliri olan bir aile şunu diyecek: Para var ama ürün almaya yetmiyor! Şayet yaptırımlar aylar sürerse cümle şu şekilde değişecek; para yok zaten üründe yok. Ürün, ürün ne bu ürün? Aslında, her şey; araba, ev aletleri, giysi, yiyecek, içeçek, teknoloji, mobilya

Belgorod’daki bir gıda fuarında şeker için kuyruklar oluştu

Mesela;Rusya’da yabancı tohumların payı %50-90’a ulaşmaktadır. Şeker pancarı tohumunda bağımlılık yüzde 90’dan fazla. Tarım Bilimleri Doktoru, Profesör, Rusya Tarım Bilimleri Akademisi Sorumlu Üyesi Anatoly Kornienko’ya göre, mevcut durum kritik olarak adlandırılabilir. “19. yüzyılın sonundan bu yana Rusya, bu tarımsal mahsulün tohumlarında tamamen kendi kendine yeterliydi ve bugün neredeyse tamamen ithalata bağımlı” diye vurguluyor. Şeker pancarından elde edilen tüm ürünler az bulunacak. Bulunanlar ise fahiş fiyatlara satılacak. Mısır tohumunun ihracatı genellikle Avrupa ülkelerindendi. Bu bağlamda Ocak-Nisan 2020’de ana tedarikçi ülkeler; Macaristan (tüm teslimatların %34,7’si), Fransa (%25,6), Romanya (%16,8) ve Sırbistan (%10,1). Diğer tedarikçiler ise Avusturya (%5,8), Türkiye (%2,2), Almanya (%2,1) ve Slovakya (%1,9). Bu örnekleri artırabiliriz. Bezelye tohumu, buğday tohumu, çavdar tohumları, sorgum tohumları…

İthalat yapamıyorlar, yapsalar para gönderemiyorlar, gönderseler ürünün gönderilmesi yasak. Yani bunların hepsi dünya ticaret sisteminden kopuşun resmi. Rusya’da herhangi bir firmayı ele alalım. İthalat yapamıyor, elindeki ürünü nasıl bir fiyatla satacağını tam olarak belirleyemiyor. Bü yüzden üretimi azaltmak veya durdurmak zorunda. Çünkü ülkede stabil bir durum yok. Diğer yandan üretim yapan bir endüstri firmasını ele alalım. İhtiyacı olan hammaddeyi yurt dışından getiremiyor dolayısıyla üretemiyor. Ayrıca, elindeki ürünü yurt dışına satamıyor dolayısıyla hem pazarını kaybediyor hem kendini finanse edemiyor. Bu bağlamda yakın gelecekte ürün, mal kıtlığını vurgulamama gerek yok sanırım… Yaptırımlardan dolayı bir çok firma mağazalarını kapattı veya çalışmalarını askıya aldı. Bu mağazada çalışan binlerce çalışan işlerini şimdilik kaybetmiş durumda. Sonuç olarak, yukarıda saydığım tüm alanlarda işçiler işlerini kaybediyor, üretim azalıyor. Yakın gelecekte Rusya’yı bekleyen işsizlik sorunu önü alınamaz çığa dönüyor. İşsizlik ise vergi tahsilatınında düşüşe neden olur. Vergi toplanamazsa, devlet görevlilerine maaş ödenemez veya az ödenir.

Şimdi bazı okuyucularımız, Rusya Federasyonu Merkez Bankası rezervlerinden bahsedebilir. RF Merkez bankası rezervi 643 milyar ABD doları düzeyinde gerçekleşmiştir. Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’nın rezervi 112,3 milyar ABD doları düzeyinde gerçekleşmiştir. (1) 650 milyar ABD dolarını şöyle bir canlandırmanız açısından bu karşılaştırmayı verdim. Konumuza geri dönecek olursak RF Merkez Bankası rezervlerinin hepsi Rusya’da değil. Yani, Rusya neredeyse rezervlerinin %80’i (altın hariç) kontrol altında tutmuyor. Görünüşe göre, Merkez Bankası kasalarında yaklaşık 30-35 milyar dolar nakit var. Altın rezervlerinin ise ancak %25’ini kontrol edebiliyorlar Altın rezervlerini 39’u Avrupa Birliği ülkelerinde.

Finansal Analist Vitaly Kalugin bu konuyu değerlendirirken kullandığı cümleyi bende burada aynen aktarmak isterim.

“Cüzdanımızı düşmana verdik ve onunla savaşmaya gittik.”

2021 yılının sonunda Rusya’da 17 milyon insan Rusya borsasında hesap açtı. Savaş başladığında 1 hafta kapatılacağı söylenen Rus borsası hala kapalı. Milyonlarca insan yatırımlarının ahvali merak konusu. Savaşın bir diğer etkiside göç. Rusya’da yetişen beyinler yurt dışına birer ikişer gidiyor. Eğitimli kesim bu olanlardan rahatsız. Daha rahat bir hayat istiyor.

Tarihten tahmine; En tehlikelisi de beyin göçüdür. Avrupa’ya bugünlerde taşınanlar yıllar sonra döndüğünde Kremlin’deki despot yönetimi değiştirir veya değiştirmek için ayaklanır. Rus tarihinde bunu sıkça görüyoruz.

Ezcümle; son günlerde anlaşmanın yakın olduğu haberlerde duyulur hale geldi. Bu savaşın bir an önce bitmesi ve düzenin tekrardan kurulması gerektiği inancıncayım. Savaş bittiğinde yaptırımlar nasıl kaldırılacak? Açıkcası ben de çok merak ediyorum. Hangi yaptırımlar kaldırılacak, hangileri neden kaldırılmayacak…

(1) https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Istatistikler/Odemeler+Dengesi+ve+Ilgili+Istatistikler/Ulu